از اسفند سال ۱۳۹۸ به یک باره سکوتی بر کتابخانه حاکم شد که تا به حال تجربهاش نکرده بودیم. سکوتی اجباری و ناراحت کننده. اعضای کتابخانه را ندیده و سال نو را تبریک نگفته، به امید ریشه کن شدن ویروس به تعطیلات رفتیم؛ اما ریشه کن نشد. ما با امید کارمان را از اردیبهشت ۱۳۹۹ آغاز کردیم. روزها میگذشت و کسی به کتابخانه سر نمیزد. ما نیز به تغییر و تحولاتی در کتابخانه و مجموعه ی آن مشغول بودیم. روزی یکی از اعضای قدیمی و کوچکمان (ایلیای عزیز) به همراه مادرش (خانم اسماعیلی) به کتابخانه آمدند و انرژی تازهای به ما و کتابخانه دادند. ایلیا در این یک سال همراه کتابخانه بود و هر هفته با حضورش نشاط ما را بیشتر میکرد. او به پازل علاقه بسیار دارد. در هربار حضورش، چندپازل را میسازد و هر بار سرعتش در انجام آن بیشتر میشود. علاوه بر ایلیا، دوستان دیگرمان هم بودند که کمکم به کتابخانه آمدند. هر چند اندک، اما حضورشان گرما بخش فضای خانه کتابدار بود. سارا فراهانی عزیز که از سال ها پیش عضو کتابخانه است و هر سال بین تمام اعضا بیشترین فعالیت را دارد. مریم خیرالهپور و مادرش، خانم زهرا شاهی نیز حضوری مستمر در این سال داشتند. زهرا عطار جاننثار از اعضای نوجوان که در بین گروه متوسطه دوره اول بیشتر فعالیت را در کتابخانه داشت. هدیه رمضانی و امیرعلی اکبرپور هم از نوجوانان دوره متوسطه دوم بودند که بیشتر از دیگران به ما سر زدند و کتاب خواندند. خانمها پریسا یوسفی، الهام سوری، فریبا محمودی، فرناز کریمی، افسانه خودسیانی، مهدیه ناصری، سولماز رحیمزاده و آقای سپهر آشفته هم از اعضای کتابخانه بزرگسال بودند که بیشترین فعالیت را در این یکسال داشتند. خانه کتابدار از حضور و فعالیت همه اعضا که در این یک سال با کتابخانه همراه بودند تشکر و قدردانی میکند.
به بهانه روز احسان و نیکوکاری و آغاز هفدهمین سال فعالیت خانه کتابدار، بعدازظهرِ هجدهمین روز از آخرین ماهِ این سال عجیب در مقابل کتابخانه و موزه ملی ملک جمع شدیم. خوشحال بودیم که همه سر ساعت اعلام شده، حاضر شدند. این بار سه توقفگاه داشتیم: کتابخانه و موزه ملی ملک، موزه مقدم، خانه کتابدار کودک و نوجوان. به بهانه روز احسان و نیکوکاری و آغاز هفدهمین سال فعالیت خانه کتابدار، بعدازظهرِ هجدهمین روز از آخرین ماهِ این سال عجیب در مقابل کتابخانه و موزه ملی ملک جمع شدیم. خوشحال بودیم که همه سر ساعت اعلام شده، حاضر شدند. این بار سه توقفگاه داشتیم: کتابخانه و موزه ملی ملک، موزه مقدم، خانه کتابدار کودک و نوجوان. آقای پیمان سمندری کارشناس ارشد ایران شناسی (گرایش فرهنگ مردم و میراث فرهنگی) صمیمانه همراه جمع بودند. این شد که در هر توقف از او خواستیم تا بیشتر برایمان بگوید: توقف اول: "حاج حسین آقای ملک چرا کتابخانه، کلکسیونها و زمینهای خود را وقف کرده است؟ او چگونه وقفنامهای نوشته که ثبت شده است؟ خانوادهی او چه نقشی در این وقف دارند؟" توقف دوم: "خانم و آقای مقدم که بودند؟ چرا این خانه را با همه چیدمان و اشیاء و عتیقههای جمعآوری شده در آن به دانشگاه تهران اهدا کردند؟ موزه دانشگاهی یعنی چه؟" و در توقف سوم رفتیم سراغ بانیان خانه کتابدار و پرسیدیم: "چرا تصمیم گرفتند خانهی پدری را به کتابخانه تبدیل کنند؟ چرا در نام آن هر دو نقش کتابدار و مروج دیده میشود؟" این سه توقف که هر کدام به داستان "بخشش" اشاره داشت، با یک پیادهروی نیمساعته به هم متصل میشد. بخشی از آن در سکوت با هیاهوی ماشینها، چرخدستیها، موتورها، و آدمهایی که مشغول کار بودند طی شد و بخشی دیگر در همراهیِ متفاوتِ دوبهدو و کاغذهای باریکی که دور انگشت لوله شده بود، یا تا شده در جیب خفه شده بود، یا مدام رویش دست کشیده میشد و تایش صاف میشد، تا بالاخره برسد به مقصد و در بورد مخصوصش کوبیده شود. حتما سفیدی آنها برای آنچه در ذهنها میچرخید، کم بود ... در این اتصال کوتاه، هدایای کوچکی رد و بدل شد که هر کدام داستان خودش را دارد. هر هدیه چرا به این جمع آمده بود، بخشنده چرا تصمیم گرفت آن را به کسی هدیه دهد و حالا بخشنده و گیرنده چه داستانی در سر میپرورانند ... پس از آن به رسم همیشه، به اعضایی که امسال بیشترین کارکرد را در کتابخانه داشتند، از سوی خانه کتابدار هدیهای کوچک پیشکش شد.
شانزدهمین سال تاسیس خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن: چهاردهم اسفند 1399 که بیاید، شانزده سال است این خانه ی کوچک در محله ی منیریه به عنوان کتابخانه، شناخته می شود. بانیانی دارد که قصد دارند اینجا خانه ای امن باشد برای یادگیری جمعی و همراهان و متخصصانی هستند که چشم انداز می سازند و راه را باز می کنند. نشان خانه کتابدار از سوی هنرمند شورایی خانم شعله محلوجی طراحی شد. با حضورخانم ها استاد نوش آفرین انصاری، زنده یاد ثریا قزل ایاغ، نسرین دخت عماد خراسانی، اشرف امینی، ملیحه پیشداد محمدی، فرزانه طاهری قندهاری و آقای محمد هادی محمدی، اولین شورای مدیریت "خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن" وابسته به "شورای کتاب کودک" تشکیل و به همت و تلاش ایشان سند راهبردی تدوین و تنظیم شد. خانم ها فرزانه اخوت، ناهید جباری و عاطفه سلیانی نیز در دوره های دیگر شورای مدیریت حضور داشتند و فعال بودند. چشم انداز اصلی آن "ترویج ادبیات کودک با محور کتابخانه" بود. چند کلمه ی ساده و خوش ترکیب که شور و اشتیاقی فراوان پشت آن ها نشسته بود. افراد شورای مدیریت با کوله باری از تجربه در حوزه های کتابداری، ادبیات کودک و ترویج کتاب خوانی، می خواستند با تمرکز بر سر و سامان دادن یک کتابخانه که این اهداف را پشتیبانی می کند، پیش بروند. انگیزه و توانمندی شورای مدیریت و آن چیزی که می خواستند تجربه کنند و بیازمایند، در دوره های مختلف متفاوت بوده است. بر همین اساس، با نگاهی کلی به فعالیت های این شانزده سال، می توان آن را به سه دوره ی کاری تقسیم کرد: 1- کتابخانه ی کودک-محور در این دوره، تمرکز بر مجموعه سازی کتابخانه کودک براساس فهرست های معتبر، فهرست نویسی و رده بندی تخصصی مجموعه، چیدمان و معماری کتابخانه و جذب اعضا با فعالیت های متنوع ترویجی بوده است. ترویج کتاب و ادبیات باید با فعالیت هایی همراه می شد تا بتواند افراد را به فرآیند خواندن تشویق و علاقه مند کند. بر این اساس، کارگاه ها و برنامه های متنوعی با توجه به علاقه مندی اعضا و تجربه های به دست آمده در هر سال، به پیشنهادِ مروجان، مربیان، کتابداران و شورای مدیریت طراحی و اجرا شده است. این کارگاه ها به طور کلی در حوزه های موضوعی مختلف مانند: قصه گویی، نمایش خلاق، نقاشی، مجسمه سازی، شعر، میراث فرهنگی، نجوم، تکنولوژی، بازی و اسباب بازی، فیلم، ادبیات کهن، محیط زیست، مهارتهای زندگی، کارآفرینی، نشریه سازی، فرزندپروری و ... بوده اند که در هر دوره، با نگاهی متفاوت برنامه ریزی می شود. 2- مسئولیت و اثرگذاری کتابدار در این دوره، بیشتر، تجهیز و راه اندازی سایرکتابخانه ها مورد توجه قرار گرفت. ایجاد شرایطی که تجربه های اداره ی یک کتابخانه ی کودک با مراکز دیگر به اشتراک گذاشته شود. دوره های آموزش کتابداری ویژه ی کودک با سرفصل های مشخص طراحی شد تا علاقه مندان با گذراندن این دوره، با تکیه بر شناخت ادبیات کودک، مجموعه سازی و سازمان دهی کتابخانه، طراحی فعالیت های ترویجی و مستندسازی آن، بتوانند یک کتابخانه ی کوچک (عمومی یا آموزشگاهی) را اداره کنند. هم چنین آموزش کتابداری به اعضای نوجوان و فعالیت داوطلبانه ی آن ها در کتابخانه ی کودک و نوجوان، طراحی "سبد خواندن در مدارس"، تشکیل کتابخانه ی کوچک کلاسی، آموزش امانت، فعالیت های ترویجی در مدارس، بازی با کتابها و ... در این دوره به شکل پررنگ تری اجرا شدند. 3- کتابخانه نه همچون مکان، بلکه فضایی برای دیدار، گفتگو و همفکری در این دوره، بیشتر بر ساختن فضای تعاملی در کتابخانه تمرکز شده است. راه اندازی اسباب بازی خانه، اجرای کارگاه های متنوع در حوزه ی بازی، مانند برگزاری برنامه ای به مناسبت "روز جهانی بازی در کتابخانه ها" و توجه به اینکه چطور با بازی، فضای غیررسمی و مؤثر برای یادگیری را فراهم کنیم. طراحی رویدادهایی چون "تبادل کتاب"، "چای می نوشیم، کتاب می خوانیم" و کارگاه هایی مانند "چه می بینیم، چگونه نقد می کنیم"، "تفکر خلاق"، "قدم های کوچک، تاثیرهای بزرگ"، "آیا حواست هست؟"، "تئاتر مشارکتی"، ارتباط بدون خشونت"، "ساخت بازیچه های سنتی (لعبت)"، "خانواده، حرف نو"، "ساخت بازی های فکری"، "نشریه سازی با نوجوان"، "داستان و رمان"، "بیایید باهم بخندیم (بررسی کتابهای طنز و گفتوگو با نویسنده طنزپرداز)"، "بیایید باهم خانه آفریقایی بسازیم"،"عصای سفید"، "تور کتاب-موزه"، ... برگزاری مراسمی با مناسبت های نوروز، یلدا، تیرگان، مهرگان، عاشورا، دفاع مقدس، انقلاب، سبزه ها، تولد هانس کریستین اندرسن، درختکاری، چهارشنبه سوری، روز جهانی کتاب، و ... برپایی نه دوره "نمایشگاه مادران" با رویکرد خواندن-توانمندسازی. بانوان عضو کتابخانه که در طرح های "حلقه مطالعاتی" و "طرح سبدخواندن با خانواده" شرکت کرده اند، هر سال این رویداد را برپا می کنند. این نمایشگاه به مدت یک هفته و هر سال با موضوع هایی چون اقوام، توان افزایی، روایت های شنیده نشده، صلح درون، و ... همراه با به نمایش گذاشتن کارهای دست این بانوان برگزار شده است. "حلقه مطالعاتی" و "سبد خواندن با خانواده" دو طرح اصلی کتابخانه خانواده بوده که افراد پس از عضویت در کتابخانه، این فرصت را داشته اند که با شرکت در آن ها مسیر و علاقه مندی مطالعاتی خود را کشف کنند و بسازند. در اول دی ماه 1399، به پیشنهاد شورای کتاب کودک، خانه کتابدار از نظر حقوقی به طور مستقل فعالیت های خود را ادامه می دهد. در این دوره، خانم ها استاد نوش آفرین انصاری، دکتر مهرناز خراسانچی، ملیحه پیشداد، دکتر لاله خسروی و ندا موحدی پور اعضای شورای مدیریت هستند. این شورا با تکیه بر تجربه های گذشته، کمک می کند تا خانه ی شانزده ساله ی نوجوان، فازی جدید را آغاز کند. خانه کتابدار در این دوره ی کاری، با نگاه "کتابخانه، لابراتوار فرهنگی" و با هدف گسترش تفکر هم افزا برای خواندن و ترویج ادبیات کودکان، گام برمی دارد. به همین منظور، کتابخانه ی بزرگسال با موضوع ادبیات کودک و رمان، در حال به روزرسانی است تا در خدمت علاقه مندان و پژوهشگران حوزه ی ادبیات کودک با تاکید بر رویکردهای ترویج خواندن و ارتباط ادبیات کودک با جامعه باشد. از سوی دیگر، بتواند برنامه ها و رویدادهایی را اجرا و حمایت کند که تجربه ی خواندن را در حیطه های متفاوت به میدان آزمون بیاورد و مسئله بسازد. این خانه ی سرخ آجری بسیار خوش اقبال بوده است که همراهانی صبور چون شما، یاری رسان او بوده اند و هم چنان با همراهی های شما عزیزان می تواند این تجربه ی نو را پیش ببرد.
فراخوان نخستین دوره جایزه ملی نوش آفرین انصاری: انجمن علمی كتابداری واطلاع رسانی ايران نخستین دوره جایزه ملی نوشآفرین انصاری را با عنوان "کتابدار اجتماعی سال" همزمان با ششمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات برگزار میكند. این جایزه به یکی از فعالان عرصه کتاب و کتابداری که منشاء خدمات برجستهای در این حوزه بوده اند، اعطا میشود. اطلاعات بيشتر: https://congress.ilisa.ir/فراخوان-نخستین-دوره-جایزه-ملی-نوش-آفری
در خیابان ولیعصر که قدم بزنید کمی بالاتر از منیریه، سر خیابان اسدی منش که برسید، تابلوی نارنجی رنگی می بینید، “خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن”. مسیر را ادامه بدهید تا وارد کوچه دهستانی شوید.
خانه سرخ آجری رنگ پیداست، با تابلویی کوچک به نام “خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن”
۱۴ اسفند ۱۳۸۳، روز نیکوکاری، بود، که “خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن” متولد شد و فعالیت خود را وابسته به شورای کتاب کودک (www.cbc.ir) آغاز کرد. به خواندن فکر می کرد و می خواست کودکان و نوجوانان و خانواده ها با لذت خواندن آشنا شوند و آن را در زندگی خود همراه داشته باشند.
کامل بخوانید